به طور سنتی زیتون در سواحل مدیترانه کشت می‌شده است. روغن آن از فشرده شدن دانه‌های زیتون به‌دست می‌آید. فواید روغن زیتون بسیار زیاد و فراتر از حد تصور است. این روغن در تولید دارو، لوازم آرایشی، پخت و پز و … استفاده می‌شود. امروزه زیتون در سراسر جهان و همچنین در ایران هم تولید و فرآوری می‌شود.

انواع روغن زیتون

روغن زیتون فرابکر (Extra Virgin) :

تمام فواید سلامتی روغن زیتون در نوع فرابکر آن می‌توان یافت. این نوع روغن زیتون بهترین نوع آن محسوب می شود که از اولین فرایند پرس میوه زیتون و در طی 24 ساعت بعد از برداشت تولید می‌شود.

در تولید روغن زیتون فرابکر از گرما و یا فرایندهای شیمیایی استفاده نمی شود به همین دلیل بسیاری از ترکیبات آن دست نخورده باقی می ماند، خاصیت ضد التهابی آن از پلی فنول موجود در آ« سرچشمه می گیرد.

این نوع روغن طعم قوی فلفلی تلخ و تند دارد. دلیل تلخی آن حضور اولئوروپین و مزه تند آن وجود اولئوکانتال در روغن زیتون است.

به طور کلی توصیه می شود از این روغن برای غذاهای کم سرخ استفاده کنید.

روغن زیتون بکر (Virgin) :

روغن زیتون بکر نیز مانند نوع فرابکر آن، تصفیه نمی شود و فرآبند تولیدش یکی است اما عطر و طعم و کیفیت آن ضعیف تر است. مهم‌ترین تفاوتش با نوع فرابکر، سطح اسیدیته آن‌ها است. سطح اسیدیته اولئیک روغن زیتون بکر حداکثر 2 درصد است که باعث افزایش کالری و نقطه دود این روغن می شود.

در پخت و پز و همچنین غذاهای سرد می‌توان از آن استفاده کرد و از آن جایی که نقطه دود بالاتری نسبت به روغن زیتون فرابکر دارد برای سرخ کردن با حرارت متوسط مناسب است.

روغن زیتون تصفیه شده (Refined) :

از تصفیه روغن زیتون بکر به دست می‌آید و در ایران معروف به روغن «بی‌بو» است. طعم و بوی این نوع روغن تحت فرآیندهای شیمیایی کاملاً خنثی شده و مناسب کسانی است که طعم روغن زیتون بکر را دوست ندارند. اما این روغن به دلیل استفاده از فرآیند تصفیه بعضی از ترکیبات موثر زیتون را از دست داده و به همین دلیل کیفیت آن به مراتب پایین‌تر از روغن‌های بکر است.

روغن زیتون خالص (Pure/Classic)

هنگام خرید روغن زیتون با اصطلاحاتی همچون “خالص” یا “کلاسیک” که روی برخی برچسب ها درج شده فریب نخورید! این نوع روغن زیتون در واقع ترکیبی از روغن زیتون تصفیه شده و روغن زیتون بکر است و کلمه “خالص” به این مفهوم اشاره دارد که روغن زیتون مد نظر با انواع دیگر روغن ها ترکیب نشده است.

سطح اسیدیته روغن زیتون خالص 1 درصد است و عطر، طعم و خاصیت آنتی اکسیدانی آن به مقدار روغن بکر موجود در آن بستگی دارد. در برخی موارد ممکن است مقداری ویتامین E نیز به این روغن اضافه کنند.

از این نوع روغن برای سرخ کردن زیاد استفاده می شود و به صورت موضعی برای مرطوب کردن پوست و درمان شوره سر به کار می رود.

فواید پزشکی روغن زیتون

 در انتها بد نیست که به بررسی برخی از فواید روغن زیتون در حوزه پزشکی بپردازیم که همه آنها با تحقیقات علمی و بر اساس نتایج مستقیم به دست آمده‌اند. یکی از اصلی‌ترین مزایای این روغن، کاهش خطر بیماری‌های قلبی است. همانطور که در بندهای قبلی اشاره شد، مواد چربی استفاده شده در این روغن، با درصد بالایی شامل اسیدهای چرب و اسید اولئیک می‌شوند که احتمال رسوب کردن آن بر روی رگ‌ها به حداقل رسیده و بیماری قلبی را از بین می‌برد.

اما یکی دیگر از فواید روغن زیتون که در بندهای قبل آن اشاره نکردیم، تأثیر مستقیم آن بر درمان بیماری آلزایمر است. در ترکیب روغن زیتون تصفیه شده یک ماده به عنوان اولئوکانتال یافت می‌شود که یک نوع فنولیک طبیعی است. این ماده در تحقیقات آزمایشگاهی مشخص شده که در درمان آلزایمر نقش مستقیمی دارد و می‌تواند به بهبود آن کمک کند. محققان اسپانیایی یک تحقیق مشخص بر مبنای رژیم غذایی مدیترانه‌ای طراحی کرده‌اند که نتیجه آن برای افراد آلزایمری مثبت گزارش شده است.

اگرچه تحقیقات اخیر ادعا می کنند روغن زیتون از اغلب روغن های گیاهی برای پخت و پز بهتر است زیرا به خوبی می تواند حرارت را تحمل کرده و به دلیل دارا بودن چربی های تک غیر اشباع و آنتی اکسیدان ها احتمال اکسید شدن آن کمتر است.